Feedback met effect, zonder 4G

Door Dorine van Lammeren | Geplaatst op 24 januari 2019

Waarom het 4G model voor feedback vaak niet werkt, zeker in ICT-omgevingen, en hoe je het beter kunt aanpakken.

Elise (37) had diverse trainingen gehad over feedback geven met het 4G model. “Ik snap het prima, maar het blijft lastig om te doen. Ik kom vaak in discussies terecht, of er gebeurt gewoon niets met wat ik zeg. De aanpak die we bij jou in de workshop hebben geoefend, was voor mij een eyeopener.”

In cursussen en trainingen voor het geven van feedback wordt vaak gewerkt met het 4G model. De 4 G’s staan voor Gedrag, Gevoel, Gevolg en Gewenst gedrag. Gedrag: benoemen wat jij de ander ziet doen. Gevoel: wat is het gevoel of de emotie die dat bij jou oproept. Gevolg: wat heeft dat voor effect op jou, op jouw gedrag. Gewenst gedrag: hoe zou je graag willen dat de ander zijn/ haar gedrag aanpast.

4G en Geweldloos Communiceren, soms werkt het en soms niet

Het 4G model heeft een heel goede intentie: echt contact maken door je gevoelens uit te spreken, en je daardoor kwetsbaar op te stellen. Kracht door kwetsbaarheid. Het is daarom ook het achterliggende model voor Geweldloos Communiceren. En het kan heel goed werken, als de ander dat contact kan en wil aangaan, en als het gezond is voor die ander om dat contact aan te gaan.

Het gaat mis als je contact probeert te leggen met iemand die niet empathisch is, zoals een alfamannetje/-vrouwtje of iemand met meer IQ dan EQ, zoals veel mensen met autistische eigenschappen – en veel ICT-professionals. En het kan juist gewelddadig zijn als je (onbewust) een beroep doet op schuld of schaamte van de ander.

Het werkt niet bij mensen die minder empathisch zijn

Iemand die niet empathisch is, kan niets met jouw gevoelens. Een alfamannetje/-vrouwtje is (uit zelfbescherming) niet geïnteresseerd in jouw gevoelens. Het zal hem of haar een zorg zijn als jij boos of verdrietig wordt. Hij vraagt hoogstens hulpvol: en wat denk je daaraan te gaan doen? Iemand met meer IQ dan EQ heeft geen idee wat hij met jouw gevoelens moet, hij wordt er erg onzeker van als je je emoties en gevoelens uitspreekt.

Beide groepen hebben liever duidelijkheid: wat verwacht je precies. Een alfamannetje/ -vrouwtje vindt dat prettig, omdat hij dan weet wat hij aan jou heeft, het maakt je betrouwbaar. Iemand met meer IQ dan EQ is er ook blij mee, het geeft hem houvast.

Het is niet geweldloos als je emotioneel een beroep op iemand doet

Het 4G model kan juist gewelddadig zijn: je maakt de ander verantwoordelijk voor jouw gevoel. Emotionele chantage ligt op de loer, het is jouw schuld dat ik dat gevoel heb, heb je het dan niet voor mij over om te veranderen, jij ziet toch zelf ook wel wat je me aandoet. Dat mag je niet doen, je legt iets bij de ander neer dat daar niet hoort. Jouw gevoel is van jou, het is gekleurd door je verleden en je achtergrond. Natuurlijk is je omgeving van invloed, maar jij bepaalt zelf je gevoel.

4G is dan wel weer een goed model voor zelfreflectie. Eerst je afvragen wat triggert mij in het gedrag van de ander (gedrag), welke emoties en gevoelens heb ik nou precies (gevoel), hoe reageer ik daarop (gevolg), en wat leg ik bij hem/haar neer (gewenst gedrag). Om er daarna met enige afstand naar te kijken: wat is er feitelijk aan de hand (gedrag), wat klopt daarbij aan gevoelens en wat haal ik erbij van vroeger (gevoel), wat is een passende reactie in het hier en nu (gevolg), en wat verwacht ik nu echt van de ander (gewenst gedrag).

Kies je aanpak, het kan ook anders – net zo geweldloos, wel zo duidelijk

Als je na enige zelfreflectie het gesprek in gaat, kan het heel anders verlopen. Als 4G alsnog passend is, en als de ander empathisch is, kun je dat toepassen. Als dat niet zo is, is er een uitstekende aanpak om zonder het benoemen van gevoel toch open en vriendelijk, maar ook duidelijk en krachtig het gesprek aan te gaan. Open omdat je vanuit jezelf spreekt en gemeend verwoordt wat je wel en niet waardeert. Daarin neem je overigens de eerste G mee: het gaat over gedrag. Vriendelijk omdat je de ander iets aanbiedt. Duidelijk en krachtig omdat je aangeeft wat je verwacht.

Als je dat gaat doen, kun je bang zijn dat je te krachtig bent. Door het te oefenen, in een veilige omgeving, kun je ervaren dat dat meestal jouw eigen angst is, en dat het op de ander prima overkomt. Mits je je aan een paar do’s en don’ts houdt, die je ook kunt oefenen. En dan merk je dat het vaak prettiger is voor jou en voor de ander om duidelijk en stellig te zijn, dan te worstelen met het 4G model.

Dorine van Lammeren geeft workshops en coaching over communicatie en samenwerking aan ICT-professionals, waaronder de workshop Feedback met effect.

Vragen en reacties aan Dorine@ictismensenwerk.nl.